Karaçaynı birinçi bardı-nazmuçusu ÖZDENLANI Saparnı «Es» atlı alamat kitabı çıkgandı. Kitabnı,avtornu üsünden da talay söz aytırga izleyme.
Duniya mal kul etgen bayladan neda kral biy etgen carlıladan tüldü Sapar ÖZDEN. Allah erkin carathan nasıblı kauumdandı ol. Kerti poetdi, alay demek, özdenlik anı kanındadı. Kan bla kirgen a, can bla çıgadı cañız. Ençi at kurab, Atlı bolurga fahmuları cetmegen, cayau barırga ua ıylıkgan miskin canla da bardıla. Anı sebebli, ala ne etedile? Arbası bolgannı arbasına minedile da, anı cırın cırlaydıla. Tolumudu alada adamlık, şayırlık?
Kerti poet duniya malga aldannık, satıllık tüldü. Hak sözden kelgen Ak sözdü anı Teyrisi. Cañız aña kulluk etedi şayır. Andan başhalaga baş ura tebrese, iymandan çıgadı, poeziyadan ketedi: betin, auazın, sözün, aytırga, kesin - özün tas etedi.
Sapar anı bek ariu añılaydı. Sımayıl bla uşagında: «Sımayıl [Cırçı Sımayılnı üsündendi söz. - B.L.], cırlauçula keslerine cırçıbız deydile. Cırçı bla cırlauçunu arası, bek uzak bolganın, kalay bilmeydile?», - deydi.
Sapar da Hak söznü Ak söz bla aytalgan Cırçı Sımayılnı kauumundandı. Anı üçündü Saparnı birinçi kitabı, «Es» kitabı avtorga 60 cıl bola kelgen sagatda çıkganı - anı da kral çıgarmagandı.
Caşauu kıyın ese da, Saparnı gitarasını bir kılı da sıysızlaga sıy bermey, tüzlükge, erkinlikge çakırganlay keledi.
Anı üçün bazadı bılay cazarga Sapar:
Sıylı halkım, men ölgende bolma mıdah, Sen aşıkma catdırırga kabırga. Karaçaynı bek süygenden alma günah, İzleydi deb, ölgen cırçı bir baga.
Aytır sözüm bek türlüdü, sen tıñla, Caşaugaça, men aytayım akırın. Ne künde da kor bolayım canıña, Kabırda da oy sen bolgun carıgım.
Salıb boşab suuuk sannı sal agaçha, Boşay turub kartbet molla okuuun, Menñe kibik, aytsın sözün gitaraga, Har kılga da ençi suura buürsun.
Altı kılı bashıç bolur altı kökge, Cetinçige iyman küçüm çıgarır. Andan arı, ne kerekdi, halkım, menñe? Kellik künde tıyınşlı ornum tabılır.
Sıylı halkım, men ölgende bolma mıdah, Entda bir caş ketedi deb coklukga. İynanama, men bileme, bardı Allah, Şayır canım çıgarıkdı carıkga Mendeleevni çaldışında elementleça, ertde-keç bolsa da, har fahmu tıyınşlı ornun tabmay kallık tüldü. Tüzün aytsak, kerti poet kaçan da cayaudu. Arba colnu barmaydı - tikni örge, ençi col sala, atlaydı ol. Calan başdı, calan ayakdı kesi da. Cer tılpıu Kökge, Kök carık da cerge anı calan canını içi bla ötedile.
Tañ alada Alam carık Kiredi da töppeden, Kün bathanda İñir bolub - Alay çıgad közleden.
İñirlikde Kara keçe Kiredi da közlege, Ertdenlikde kirib keted Tabanımdan tüz cerge.
Ata curtuna namazlıkgaça kiredi poet. Ana tilinde aytılgan kanatlı sözü anı örge tartıb baradı. Töñegi ceti kat cerni, cüregi ceti kat köknü sezgenley caşaydı şayır.
Taşaydı argı canña, Ketdi Ay közden. Bulgandı kara kanña Büteu körünñen.
Alay a, ma çıñ başda, Töründe Köknü, Açılsa bulut ara, Köreme Köznü.
Ol KÖZNÜ körür üçün, fahmunu da ÖZDEN közü bolurga kerekdi. Özge, allay keramat okuuçulada, cazıuçulada da - bek az adamga beriledi. Bizni poeziyada allay nasıb berilgenledendi Özdenlanı Sapar.
Celde bir toludu taşa söz. Toludu aman bla aşhı. Munu, eslese ua, citi köz, Celge uzaladı añı.
Buradı arı da, beri da, Tutadı cırga birlerin. Sora, carıydı beti da, Köredi da can, körmezin.
Ay, sora, eslemey, kesi da, Ketedi örge bir uzak. Anda ua, kündüz, keçegi da, Esiñ, agarırça, bir ak.
Munu, eslese ua, citi köz, Cırın sebeleydi akga. Birde ma alaydı nazmu söz, Cannı tübeted Allahha.
«Cannı Allahha tübetgen» söz bolurga kerekdi şayırnı sözü. Allay miyiklikge, keramatha tartadıla Saparnı nazmuları da.
Birde ma alaydı nazmu söz, Cannı tübeted Allahha.
Kesini innetin da, keñirek magana bla aytsak - poetni borçun da, nart sözge uşaş eki tizgin bla aytalgandı Sapar. Saparnı poeziya Üyünü terezesi Batışha, Şarkga da tül, Kökge açıladı. Bizge Köknü açhan, bizni Kökge cuuuklaşdırgan sözdü Ak sözü şayırnı.
Tüşümde tüşsem a men tüşge, Köz kamar - alaydı bir carık. Allay zat körünmeydi tünde, Ay carık aña köre - cazık.
Allay zat körünmeydi tünde - Şark taba köksül katış kimit. Bek caşil - başda em töbende, Kantoru kökde da bir kiyik.
Gül caşnau aladı da esni, Sora men catama kırdıkga. Unutub, tüznüça, har tersni, Şam sözle teceyme Allahha.
Sora ne - tebreydi cabalak, Karçıkla da tüldüle suuuk. Har nege karayma osmaklab, Men cukda da körmeyme buzuk.
Tüşümden tüşsem a men tünñe, Burulub har ne da çüyrege, Cok salam - sauga ne ölgenñe - Duniyamı hazırma çüylerge.
Neni üsündendi bu nazmu?
Bu nazmu kaysı tilge köçürülse da, nazmulay kallıkdı. Har okugan - başha cerli, başha tilli, başha dinli bolsa da - kesiça añılarça, sagışlanırça, bir magana tabarıkdı. Ceti kat Kökça, nazmu ceti katlı bolmasa, anı poeziya daracası miyik bolalmaydı. Söz bir cerge baylanıb kalsa, kanatlı söz bolalmaydı, uçalmaydı. Saparnı nazmuları tagılgan nazmula tüldüle - andadı alanı alamatlıkları...
Saparnı bıllay seyir poeziyasın esleyalmagan adabiyatçılarıbızga, kultura, basma kullukçularıbızga ne aytırga bilmeyme: aytasa da - eşitmeyle, aytmay tıñılab da turalmaysa. Eşda, bu da ana tilibizni, millet kulturabıznı bügün ne halda bolganın körgüztgen zat bolur.
Ata curtha namazlıkgaça kiredi şayır. Kesi işlegen, terezeleri kökge açılgan Üyde caşaydı poet. Curtunu belgisi, Evropa bla Aziyanı çeginde turgan, Miñi Taudan duniya kol ayazdaça körünedi. Ma ol çekde - cırı, kanat tauuşu bla Evropanı, Aziyanı da örge karata, bir kanatı cerge, bir kanatı kökge tie, uçadı Ak sözü Özdenlanı Saparnı.
Tabıgız, okuguz Karaçaynı zakiy poetini «Es» atlı nazmu kitabın. Millet añını, tarih esni, Ata curtha, Ana tilge süymeklikni kaymagıdı ol.