Anasayfa | Kayıt | Giriş Hoşgeldiniz Ziyaretçi | RSS
Site menu
bookmark
Kategoriler
Genel [26] KARAÇAY MALKAR [29] Kültür [27]
İstatistikler
  • visitors by country counter
    flag counter


    Toplam girişler: 1
    Ziyaretçiler 1
    Kullanıcılar: 0

  • Kurlar
    ГТРК
    TV KARACHAY
    TV MALKAR
    Вести КБР
    Bars-El Radiyo
    KURAN
    Anasayfa » Makaleler » KARAÇAY MALKAR

    BİLMEGENLİKDENMİ, OGESE?
    Eski suratnı haparı
    BİLMEGENLİKDENMİ, OGESE?..


    Ma bu suratdagı seyir aksakalla kartcurtçu kartladıla. Faygambarlaça, nürlü, kelbetli, hurmetli, nartlaça demengili karaçay kartla! Zakiyle, akılmanla bolganları türsünlerinde körünüb turadı. Suratha karasang: «Ma bıllay adamlarıbız bolgandıla!» - deb öhtemleniring keledi.

     Ma allay sezimle kozgaganları üçün bolur, alanı keslerini ahlularına sanarga izlegenle tübeydile. Bilib-bilmey ete esele da, haparsızbız, bu suratnı, «Kabartı kartla» deb, talay basma izdaniede çıgargandıla. Karaçay bla Malkar bolmasa, bu curtlada töngertke üyle işlegen bir millet cokdu. Bıla kertisi da kabartılı kartla esele keslerini çalman üylerini katlarında suratha tüşerik bolur edile? Suratnı avtoru Dmitriy Ermakovnu katalogunda keskin cazılıb turadı, kartla kaydan, kimle bolganları. Anı bla da kalmay D. Ermakov ol kartladan bir kauumnu birem başha da tüşürgendi suratha. Söz üçün, olturub turganlada ongdan birinçi praporşçik Krımşauhallanı Tausoltan haci at üsünde, üyürünü arasında da tüşgen suratla anga şagatdıla.

     Bu zatha es bölmey da koyarga bolluk edi, cangılıb etgendile deb. Alay a bir kauum avtorla «cangılıçnı» tarih işlerinde hayırlandırgannı tohtatmaydıla.

    Belgilisiça, milletleni tarihleri, material emda tin-innet kulturaları arheologiya, etnografiya, folklor, lingvistika... degença köb türlü materiallaga tayanıb, suratlana keledi. Alanı içinde XIX-çu ömürnü ekinçi carımından başlab fotosuratla da ençi orun aladıla. Hudojestvolu surat alıuçu Dmitriy İvanoviç Ermakovnu (1845-1916 c.c.) suratları da XIX-çu ömürnü ahır süreminde kavkaz halklanı caşauların, turmuşların açıklagan demengili şagatlıkladıla.


     

     
     
    Krımşauhallanı Tausoltan haci üyürünü arasında.

     D. Ermakovnu işi-caşauu aslamısına Tiflisde boladı. Alay a ol 1880-çı cılladan başlab, Kavkaz bla kalmay, cuuuk emda Orta Aziyada da köb kere bolgandı. Anı seyirlik fotolaboratoriyası Tiflis şaharda ornaladı. Ol cıllada Dmitriy Ermakov caydan cayga Kavminvod kurortlada solub aşıradı zamanın.

     Anı bla baylamlı İssisuuda fotoişini ffilialın da açadı. 1883-çü cıl ol Rossiyanı belgili alimleri V.F. Miller, M.M. Kovalevskiy bla birge Malkarga, Tegeyge da baradı. Shauatnı, Bashannı, Çegemni seyirlik süjetlerin suratha tüşüredi. Izı bla tış kralçı colouçula bla talay kere Eski Karaçayda işin bardıradı. 1896-çı cıl birinçi surat katalogun Tiflisde basmalaydı. Anda segiz ming surat bardı da, barısına ençi pasport caraşdırıb basmalagandı. Alay demeklik, camagatda belgili adamlanı tukumların, atların da cazıb, suratnı kayda, kaçan alganın da belgileb, alay çıgargandı. «Vidı Kavkaza», «Zerkalo Kavkaza» degença albomla, poçta otkrıtkala Tiflisde, Odessada, Sankt-Peterburgda, Moskvada, Narsanada, Rostovda çıgadıla emda büteu duniyaga

     

     

     Olturganla (soldan) - poruçik Botaşlanı Abdul-Rahman haci, Krımşauhallanı Abdurzak haci, Dauletgeriy haci, praporşçik Tausoltan haci; süelgenle - Botaşlanı Üsüb, Özdenlanı Alisa afendi, poruçik Krımşauhallanı Aslanbek. 1896-çı cıl.

    cayıladıla.

     Andan da ozub, suratla kavkaz temaga atalgan rossiyaçı emda tış kralçı colouçulanı statyaları bla kitabların da casaydıla. Alay a, ol avtorla, har zamanda, har kalayda da suratlanı tüblerine bir halda tolu haparların cazıb barmaganları eslenedi.
     İzdatellege ne başhası bardı kim eseng da - es bölürça ekzotikalı zat bolsa boldu. Ol zatnı hatasındandı kartcurtçu kartlanı «kabartılıla» bolganları da. Revolüsiyaga deriçin bu surat cazıuçu Evgeniy Markovnu «Oçerki Kavkaza» degen kitabında (ol kitab 1887-çi bla 1914-çü cıllada üç kere basmalanngandı) «Stariki kabardinsı» deb çıkgandı. Ol halda Bayçoralanı Cammolatnı üyürü bla tüşgen suratına da «Kabartı üyür», Ogarı Teberdiden Bayçoralanı Ojaynı suratına da «Kabartı üyür» deb cazılıb, poçta otkrıtkala cayıladıla. Surat 1967-çi cılda da «Oçerki Karaçaevo-Çerkesii» degen kitabha tüşedi.

     Köb bolmay da, Nalçikde Vladimir bla Mariya Kotlyarovla E. Markovnu kitabın cangıdan çıgaradıla, tübünde cazıula da, tüzetilmey, burunça kaladıla. 1897-çi cıl vengrli alim İ. Deçi Budapeştde «Kavkaz» degen ekitomluk kitabın çıgargandı. Anı ekinçi tomunda Orusbiylanı üsünden suratlau oçerkde da bu başında aytılgan suratla basmalanadıla - anda da ol halatla bla.

    Sovet vlastnı cıllarında kartcurtçu aksakalla tüşgen surat ol közüudegi ideologiyaga kelişmegeni sebebli, bırnak bolub turadı. Sıngar, bir kere Leningradda (atsızçuusuz) basmalanadı, ansı başha bir cerde tübemeydi. Suratnı em seyir «odisseyası» ua 1978-çi cıl boladı. Ol cıl «Karaçaylıla» degen tarih-etnografiya oçerkle kitab bolub çıgadıla. Arı bu surat da salınırga belgilenib edi.
     Özge, andagı kartlanı-hacileni sarhların retuş etib, çırpa börklege uşatırga kerekse, deydile avtorga (Şaman uluga). Ol halda basmaga ters tüşerin izlemey, avtor anı kitabdan alıb koyadı. Ermakovnu surat katalogunu kopiyasın a Karaçay-Çerkes oblastnı kraeved muzeyini fondlarına beredi (iş etib izlegen anda tabarıkdı). Sıngar, 1980-çı cıllada tarihçi Tekelanı Kemal Dmitriy Ermakovnu kolleksiya suratların Moskvada «Tarih muzeyni» fondlarından alıb, bu suratnı tübüne da «Elita karaçaevsev» deb cazıb, kesini monografiyasında çıgargan edi.

     
     
    Praporşçik Krımşauhallanı Tausoltan haci.

    Cılla, zamanla sarkadıla.

     Tüzlüknü ornuna salırga madar çıgadı. 1992-çi cıl aksakallanı suratları «Narodı Kavkaza» kitabha tüşedi, mıçımay Ufuk Taukul anı karaçay-malkar kulturaga atalgan kitabına tüşüredi, dagıda Kipkelanı Zarema «Karaçay-Malkar duniyası» gazetde, ızı bla da monografiyası bla albomunda basmalaydı.

    Ol da alay bola turganlay, bir humaraçı «Humara i humarinsı» degen kitabında, bıltır da bir belgisiz avtor çerkes tilde çıkgan gazetde «kabartı kartla» deb basmalagandıla.

     ŞAMANLANI İbrahim,
    KAKUŞLANI Husey.


    Kaynak: http://www.karachay.smi09.ru/
    Kategori: KARAÇAY MALKAR | Ekleyen: Assı (14-02-14)
    Görüntüleme: 1663 | Rating: 5.0/2
    Toplam yorumlar: 0
    ComForm">
    avatar
    Giriş Formu
    Site içi arama
    ....
    Керек кенгден танытыр

    Керексизге сёлешме, онгсуз бла кюрешме

    Керекни шиндиги мийик

    Керти айтханнга айгьакъ джокъ

    Керти акъыллыгъа кёз тиймез

    Керти джылтырар, ётюрюк къалтырар

    Кертини кирит тыймаз

    Керти сёзню кезден айт

    Керти сёз кери барыр

    Керти сёзге къарыу джокъ

    Керти суу салмаз, от джандырмаз

    Кетерик кетмей, келлик келмез

    Кеси аман балта алыб чабар

    Кеси аман ёмюрюн аман бла ашырыр

    ETİKETLER
    egiz caşçıkla başhüyük LAYPANLANI Bilal bashuyuk akbaylanı mihail adet başhuyuk appalanı hasan kara kübür culduzla söleşe bilsele drau katliamı bittirlanı tamara itil suuu ağa turur aşhı adam elge borçlu Bittirlanı aminat kiyimle çarh oyun üyle küreşni colunda bilal laypan karaçay üy kar atala babala es comakla halk cırla 8.mart çam haparla чам хапарла hapçalnı_mammet mussa batcaev gapalau sürgün atacurt bayrak köçgünçülük akka batcalanı gekki kamatur balkar kafkasya karachay Stalin ayak hasan bilal laypan kalamla kanatlıla karaçay hikaye anı hatıra sapar özden cır cırçı smayıl ismail semenov ahmat hazar karacahay karaçay kabartay adeb goçiya aytek buşuukun jenosid kasay borlak çoma cırçı Atilla gazalanı alim gıpı karaçat 8mart1944 genosit algış ufuk tavkul cugutur alanla kimledile curtubaev mahti bıllım chegem habaz holam curtubay curtubayev Аланы karacahaymalkar bayramuklanı halimat halimat malkar karçay bayram cumhuriyet Alan
    Meteo
    KONYA Click for Konya, Türkiye Forecast
    Medya


    Site kodu
    Karachay

    Siteler

    Karachay

    Karachay

    karachays.com

    http://www.elbrusoid.org Карачаево-балкарский фонд Эльбрусоид(R)

    karachays.com

    AS - ALAN

    Bashuyuk

    Karachay

    Copyright Karachay © 2024