Anasayfa | Kayıt | Giriş Hoşgeldiniz Ziyaretçi | RSS
Site menu
bookmark
Kategoriler
Genel [26] KARAÇAY MALKAR [29] Kültür [27]
İstatistikler
  • visitors by country counter
    flag counter


    Toplam girişler: 1
    Ziyaretçiler 1
    Kullanıcılar: 0

  • Kurlar
    ГТРК
    TV KARACHAY
    TV MALKAR
    Вести КБР
    Bars-El Radiyo
    KURAN
    Anasayfa » Makaleler » Kültür

    OSUYAT

    OSUYAT



      Ertte-ertte bir cerleni cerinde, bir kıralnı elinde bir kişi caşagandı. Anı eki caşı bolgandı. Ala süyümlü, ullu sanlı bolgandıla.

     Bir kunleni kununde ataları kıyın aurugandı. Ataları kesini ölurge cuuuklaşhanın angılagandı da, caşlarına osuyat etgendi:

     - Meni caşlarım! Endi men, eşta da, duniyadan kete bolurma. Sizden ayırılıp keterden alga, sizge ahır sözumu aytırga suyeme. Duniyanı başında adamga ahşılık, amanlık da, kuuanç, buşuu da tubeydi. ölüm korkuuluk da colugadı. Da, ma meni sizge osuyatım: ne bolsa da, kun bathan canına barmagız.

     Ol sözleni aytıp boşaganlay, ataları duniyadan ketgendi. «Kun bathan canına barırga nek cararık tuyuldyu?» - dep caşları atalarına sormagandıla, nek deseng, ala anı sorgunçu, ataları ölgendi.

     Caşları atalarını karasın kiyip, köp turgandıla.

     Kunleni birinde caşlanı akıllarına bir zat kızıu sagış bolup tuşgendi. «Kun bathan canına barmagız», - dep, bizni atabız bizge nek osuyat etgen bolur dep, sagış eterge kalgandıla. Anı ne uçun bolganın bilirge dep, ekisi da bir colouçulukga çıkgandıla. Atabıznı bizge etip ketgen osuyatın ne bolganın bilginçi biz beri kaytmabız dep, eki karındaş da kun bathan canına atlanngandıla. Ekisini da igi caraulu andız camıçıları, ak başlıkları, igi caraulu atları bolgandıla.

     Bargandıla bir kun, bargandıla eki kun, bargandıla uç kun! uçunçu kunnu ingirinde bir ullu özenni başından, sırtdan özennge karagandıla. Ol kıyırı, uçusu körunmegen tuznu içinde bir mal suruule, suruuçuleri bolmaganlay, kesleri allarına otlay turganların körgendile. Ol tuznu içinde suruuleni iyelerin tabarmı edik dep, ala bek köp aylanngandıla. Bolsa da, suruuleni tiyresinde adamga tubemegendile. İngir bolganda, aulakda tohtagandıla. Ahşı ullu ot etgendile. Bir igi mal da kesip, aşap, toyup, catıp turganlay, tang alasına bir kıçırık eşitgendile.

     - Ay, itden tuuganla, meni ariu cerimi kir etip nek turasız? - dep ekisin da bir zat urup, sın taşla etip koygandı.

     Eki karındaş ketgenden sora ua, ataları ölgende karnı bla kalgan analarına bir caşçık tuugandı. Ol caşçık abadançık bolup, sabiyle bla oynay başlagandı. Anası da, ol eki caşı da kun bathannga ketip, andan kaytmay kalıp, eri da ölup, cangız caşçıgı bla kalganı sebepli, caşçıgın bek suyup, anga bek igi karap turgandı.

     Caşçık karıulu bolgandı. Ol nıgışda caşla bla oynap, alanı horlap, sabiyleni cilyata turgandı. Sabiyle bir kun:

     - Sen bizni bla tuyuşup, karıuungu sınap, anga mahtanmay, kun bathan canına ketgen, ölgenleri-kalganları da belgili bolmay kalgan karındaşlarıngı tabıp keltirseng a? - dep, barısı da anı hılikkya etip, kulgendile. Caş, ingirde uyge kelgenley, anasına sorgandı:  Anam, meni karındaşlarım barmı edile?

     Anası:  Koy-koy, caşım, ne etese? Seni karındaşlarıng cok edi, - degendi.

     Caş:  - Ugay, anam, aytmay amalıng cokdu, - meni karındaşlarım bolur edile, - degendi.

     Caşı alay katı bolganda, anası aythandı:  Da, caşım, seni karındaşlarıng bar edile, alay bolganı uçun, sen alanı ne etese?..Koy, - degendi.

     Caş biyagı katı bolup sorgandı:  - Da, anam, ala ne bolgandıla?

     - Caşım, bolup a ne bolluk edile, seni atang öle turup, kesini caşlarına: «Kun bathannga barmagız», - dep osuyat etgen edi. Ala, ol aythannga karamay, bargan edile da, andan kaytmay kalgan edile. Sen a endi alanı surap ne eterikse, carlı kibik, tınç, ceringde tur, - dedi.

     Caş bir belek zamandan sora, atnı da kesi kurap:  - Men karındaşlarımı tapmay bolmam, - dep tebiregendi.

     Ol da, kunbathan canına bara-bara, uzak ketgendi. Kun-bathan canında ayamay, ol tuzde aylanş tebiregendi. Aylana barıp, bir uylege cetgendi. Ol uyde cangız bir tişirıu bolgandı. Caş haparın aythandı. Ol tişirıu caşha:  - Harip, seni karındaşlarıng mında sın taşla bolgan bolurla. Ma bu sen körgen malla barı da bir kıznıkıdıla. Ol kesini cerinde adamnı cetse, anı sın taş etip koyadı, - degendi.

     Caş:  - Da, anga ne amal bollukdu? - dep sorgandı.

     - Anga amal men uyreteyim. Anı uyu bılay arı barıpdı. Ol kuru kesi bolsa edi, anı kim da horlar edi. Anı bir aciri bardı da, anı saklagan oldu. Sen a bar da, uynu beri canında çungur, ol çungurda teren uru kaz, sora atnı tuurasına çık da, terk okuna at kişnegenley ol uruga buk, - degendi. - uç kere alay et da, ol adam körmese, anı bek tuyer, andan sora çıksang a at kişnemez.

     Caş barıp, ol aythança etgendi. Kız uçunçu karap, adam körmegenden sora, atnı tuygendi. Caş urudan törtunçu col çıkganında, at kişnemegendi. Caş uyge bargandı.

     Kız cangız kesi catıp, undurukda cuklap turganın körgendi. Caş kıznı eki çaç eşmelerinden undurukga katı baylagandı. Eki ayagın da cibek arkan bla baylagandı. Sora kabırgada tagılıp turgan kıl kobuznu sogup başlagandı. Kız kobuznu tauuşuna sekirip turup, kararga tebiregeninde, tartıp, başın örge ayıralmagandı, kureşgendi da, ayakların köturalmagandı. Ol zamanda caşha boyun salıp:  - Ay, ne amanlıkçı eding! - degendi. Kız dagıda aythandı:  - Da, endi manga eterni etding, allahdan aman tap, kollarımı, ayaklarımı, başımı boşla. Endi sen suygenley bolsun, - degendi.

     Sora caş iygendi.

     Ekisi da caraşıp, bir birge hapar aytıp tebiregendile. Caş bılay da bılay, eki karındaşım tas bolgandıla da alanı izley keleme degendi  Kız:  - Da endi alanı izlep da ne eterikse, andan ese, koy, ekibiz da bu meni baylıgım bla caşap tururbuz. - degendi Anı caş unamagandı.

     Ugay, meni karındaşlarımı da tabayık da, alanı da alıp, ekibiz meni elime barayık ansı, anam kesi cangızdı, - degendi.Ekisi da tebiregendile. Eki sın taşnı katına cetgenley kız aythandı:  - Ma seni karındaşlarıng bıladıla, bılanı bılay men etgenme, sau eterge kolumdan da kellikdi, alay bıla sanga endi karındaş bolalmazla, andan ese koy, - dep kureşgendi. Caş bir da unamagandı. Ol unamagandan sora, kız caşlanı sau etgendi.

     Caş bek kuuanngandı, kesini har haparın başdan ayak aythandı. Sora törtusu da tebiregendile. Bara ketip, keç bolup, uyge cetalmay, bir cerde tohtagandıla. Kız bla caş endi cuklagan bolurla degenley, ol eki karındaş bir birlerine:  - Endi bu bizden kiçi, kesine katın da alıp, bizni da eltip barsa, bizge ayıpdı. Bir amal eteyik, - degendile Alanı alay aythanların kız eşitgendi. Sora ol eki caş, ullu biçakların kınlarından çıgarıp, auuz canların koşçuknu içine aylandırıp, eki kıyırların a eşik cannga katı begitgendile. Sora biri:  - O, hahay, o, cetdile! - dep kıçırgandı. Caş, cuklap turganlay, sekirip kobarga tebiregende, kız şıbırdap; «Karındaşlarıng boşuna etedile». - dep caşnı tutup, kobarga koymagandı. Sora, dagıda bir az turganlay, unutdurup, biyagı caşla kıçırgandıla. Kız cuklap kalganlay, caş sekirip kobup, eki ullu biçak da tuz eki tobugun kırkıp, caşnı tobuklarından örgesi tışına, ayakları eşikden içine tyuşgendile. Eki karındaş kızga horluk etip, kuç bla alıp ketgendile. Butsuz karındaşları ölgen bolur dep, umut etgendile. Alay bolsa da, kiçi karındaş ölgen etmegendi. Alay, açdan ongsuz bolup turganlay, bir çıgırbaş kişi, kiyikni kuua da tuta, sora keserge tebiregenley, başı kiçiy da, kişi başımı kaşıyma degenley, kiyik ıçhına da kaça, caşha cetgendile. Caş çıgırbaş kişige:  - Beri keltir, men keseyim, - degendi.

     Ol kiyikni caşha kesdirgendi. Ala ekisi da etin bişirip aşay turganlay, ekinçi da bir kişi bir kiyikni kuua da tuta, keserge tebirese ua, bir kolu çolak bolganı sebepli, kutulta da koya, kiyik da, ıçhına da kaça, alaga cetgendile. Anı da biyagı caş kesgendi. uçusu da bir birleri bla haparlaşhandıla. Caş aythandı:  - Endi biz uçubuz birge caşarbız, anı sebepli, bizge aş-suu caraşdıra tururga bir tişirıu kerekdi, - dep uçusu da anı kabıl körgendile.

     - Tişirıu men tabarma dep, kolu çolak ketgendi. Elge barıp, bir uyden bılay da bılay, uçeu bolup caşaybız, otha, suuga karay tururga bizge kızıgıznı berigiz, egeçibizden başha körmebiz, kiyik etleden keltire tururbuz, - dep tilegendi.

     Anı aythanına ırazı bolup, kıznı Çolak bla iygendile. Kesleri caşarça koşçuk işlegendile. Çolak bla çıgır, tobukları kırkılıp turgan caşnı köturup, uuga curup turgandıla. Kız a har kunden alaga aşarık hazırlap turgandı.

     Bir kun, tuş zamanda, kız otha - suuga kaygı bolgandı, otnu çulup turganın körgendi. Ol bek adırgı etgendi, bolsa da bir da ot tapmagandı. Endi ala ingirge aç bolup kelsele, manga ayıp eterle dep, kız, ot izley ketip, bir biyik duppurga çıkgandı. Karay ketip, uzakda bir tutun çıkgan taba tebiregendi. Bargandı. Barganda, cangız bir katın olturup turganın körgendi.

     Kız:  - Men ot alırga kelgenme, - degendi.

     Katın, bir elekni alıp, için kulden tolturup, usune ot salıp, çurgen etmey, elep bar dep iygendi. Kız colnu uzunu kertisi da çulgen eter dep, cetginçi elep bargandı. Ekinçi kun ol kızga ot bergen katın elekni akgan kulunu ızı bla kelgendi. Ol obur katın bolgandı. Sora, katın ariu aytıp, coykullanıp, kızga şagırey bolgandan sora, anı çimdiy: «Meni haparımı aytsang, sanga caşau bolmaz», - dep, kıznı korkuthandı. Ol halda bir belek zamannga kıznı kıynap turgandı.

     Sora, caşla kızga:  - Sen nek aman bolgansa, auruganıngmı bardı? - dep sorgandıla.

     Kız uyalgan kibik etip:  - Bir zat hatam da cokdu, - dep koygandı. Alay caşla ua bek tıngısız bolgandıla.

     - Endi biz ketsek, mınga bir palah boladı. Keziu-keziu saklamay bolmaybız, - dep, bir col Çıgırnı uyde koygandıla Ol saklap turganlay, obur katın kel gendi. Sermep, Çıgır oburnu tuthandı, alay bolganı uçun kutharıp koygandı. Ekinçi kun kolu çolak kalgandı. Obur katın biyagı andan da kutulgandı. uçunçu kun tobukları kırkılgan caş kalgandı. Sora kız: «Endi keliuçyu zamanı boladı», - degenden sora, caş bukgandı.

     Obur katın kelip, kızga tebiregenley, caş, sekirip, katınnı sırtına minngendi. Katın caşnı da körmegenley, Katın soluuu tohtagandan sora baralmay tebiregendi.

     Caş aythandı:  Artha aylanıp, meni alıp ketgen ceringe eltmey eseng, -öltureme. - Katın caşnı artha kaytargandı.

     Caş:  - Endi meni da nögerlerimi da sau etmey eseng, biçak bla tuurarma, - degendi. Katın caşnı butların kesini karamı bla sau etgendi. Sora ingir bolup, ol birsi caşla kelgenden sora, alanı da sau etdirip, obur katınnı alay iygendi. Endi sau bolduk dep, törtusu da uylerine tebiregendile. Kıznı uylerine eltip, bek ullu ıspas da etip, eltalganları kadar bir kiyik etden bergendile. uç caş da, salamlaşıp, ayırılgandıla. Tobukları kesilgen caş uyune bargandı, anı ol kunbatışda algan katının eki karındaşı karauaş etip turganların körgendi.

     Caş karındaşlarına aythandı:  - Da, karındaşlarım, men sizge igilik eter canından ayamaganım çaklı bir, siz da manga amanlık eterden ayamagansız. Endi kim tersni köreyik. uçubuz da kökge sadaklanı atayık da, tersni sadak okla ayırırla. - dep onoulaşhandıla. Sadaklanı athandıla. Eki caşnı okları, kelip, başlarına kirgendile da, ala ölgendile. Sora kiçi karındaş anası bla em duniyanı başında bolmagança ariu katınçıgı bla sau-salamat, kuuançlı aşap-caşap kalgandıla. Haram karındaşlanı ol etgen haramlıkları biteu ol tiyrede bolgan cerlege bla alayda caşagan halklaga belgili bolgandı.ayausuz kaçıp tebiregendi. Caş katınnı arkasında bara, eki kolu bla katınnı boynun buugandı.

    Kategori: Kültür | Ekleyen: kaçigar (09-02-10)
    Görüntüleme: 1257 | Etiketler: osuyat, kazım meçiev | Rating: 0.0/0
    Toplam yorumlar: 0
    ComForm">
    avatar
    Giriş Formu
    Site içi arama
    ....
    Керек кенгден танытыр

    Керексизге сёлешме, онгсуз бла кюрешме

    Керекни шиндиги мийик

    Керти айтханнга айгьакъ джокъ

    Керти акъыллыгъа кёз тиймез

    Керти джылтырар, ётюрюк къалтырар

    Кертини кирит тыймаз

    Керти сёзню кезден айт

    Керти сёз кери барыр

    Керти сёзге къарыу джокъ

    Керти суу салмаз, от джандырмаз

    Кетерик кетмей, келлик келмез

    Кеси аман балта алыб чабар

    Кеси аман ёмюрюн аман бла ашырыр

    ETİKETLER
    egiz caşçıkla başhüyük LAYPANLANI Bilal bashuyuk akbaylanı mihail adet başhuyuk appalanı hasan kara kübür culduzla söleşe bilsele drau katliamı bittirlanı tamara itil suuu ağa turur aşhı adam elge borçlu Bittirlanı aminat kiyimle çarh oyun üyle küreşni colunda bilal laypan karaçay üy kar atala babala es comakla halk cırla 8.mart çam haparla чам хапарла hapçalnı_mammet mussa batcaev gapalau sürgün atacurt bayrak köçgünçülük akka batcalanı gekki kamatur balkar kafkasya karachay Stalin ayak hasan bilal laypan kalamla kanatlıla karaçay hikaye anı hatıra sapar özden cır cırçı smayıl ismail semenov ahmat hazar karacahay karaçay kabartay adeb goçiya aytek buşuukun jenosid kasay borlak çoma cırçı Atilla gazalanı alim gıpı karaçat 8mart1944 genosit algış ufuk tavkul cugutur alanla kimledile curtubaev mahti bıllım chegem habaz holam curtubay curtubayev Аланы karacahaymalkar bayramuklanı halimat halimat malkar karçay bayram cumhuriyet Alan
    Meteo
    KONYA Click for Konya, Türkiye Forecast
    Medya


    Site kodu
    Karachay

    Siteler

    Karachay

    Karachay

    karachays.com

    http://www.elbrusoid.org Карачаево-балкарский фонд Эльбрусоид(R)

    karachays.com

    AS - ALAN

    Bashuyuk

    Karachay

    Copyright Karachay © 2024