Bir carlını üç caşı bolğandı. Ala calan da vuda ne etalsala da, anı aşap, anı bla caşap turğandıla Birde carlı vuğa barğan cerinden üyüne kaytmay kalğandı. Bnr kavum künden sora caşladan tamatası atasın izlerge barğandı Ol bara-bara ketip, bir açık talağa çıkğandı. Ol anda bir ullu kiyik eçkini körgendi. Ol anı marap atdı. Eçki abındı, alay bolğanlıkğa ol cığılğan etmey, kaçıp başladı. Anı maravçu on kere atıp urdu. Ol a dağıda kaçıp bara edi. Ahırında maravçu kesini ahır oğu bla, onbirinçi oğu bla kiyikni atdı, sora eçki canından tüşdü.

Caş öltürgen kiyigine calladı da terisin sıdırıp başladı, alay, kaydan ese da çığıp, Zıñırdavuk kelip, bılay aytdı: - Sen kaydan kelgense? Seni atañdan calan da, köp bolmay mından alda küçden-butdan kutulğanma. Ol meni köp eçki sürüvümü gunç etgendi, cañız bir eçki kalğan edi da, anı da sen öltürdüñ. Apsatını kolundan ölgün!

Çamlanñan Zıñırdavuk maravçuğa cuvuk callap, bılay aytdı: - Atışmı, tutuşmu?
- Atışhan a tişirıvla da eterls, ksl, tutuşayık, dedi caş.
Ala sermep tutuşdula, sora katı küreş başlandı. Maravçu Zıñırdavuknu kötürüp alay urdu da, aşıklarına deri cerge batıldı. Ala dağıda sermeşdile. Zıñırdavuknu caş urup tobuklarına deri cerge batdırdı. Zıñırdavuk da caşnı belnne deri batdırdı. Üçünçü kere tutuşhanda, caş urup, Zıñırdavuknu beline deri cerge batdırdı. Zıñırdavuk açıvlandı, caşnı örge kötürdü, havada tögerek aylandırdı, cerge urdu da, boynuna deri cerge batdırdı. Andan sora va hılikkya ete aytdı: - Aha, cigit, koluma tüşdüñmü! Kalaysa?
Ol sözleni aytıp, Zıñırdavuk caşnı başın urup taydırıp, kayrı ese da ketip kaldı.
Eki-üç ay ozğandan sora caşnı karındaşları kayğı etip başladıla.
- Bizni tamata karındaşıbız kayda bolur, aña ne bolğan bolur, allah bilsin, - dep, ortançı karındaş aytdı.
Sora ol tamata karındaşın izlerge ketdi. Ol bara-bara ketip, biyağı talağa çıkdı. Talada küte turğan kiyik eçkini kördü. Ol eçkini köp kere da atdı. Har colda da maravçu urup turdu, alay bolğanlıkğa, eçki va kaçıp bara edi. Ahırında ol bek artha koyğan oğu bla atdı da - eçki avdu. Ol maravçu kesini kiyigini terisin sıdırıp başladı, alay ol çakda, kaydan ese da çığıp, Zıñırdavuk, közleri da cilyay, bılay karğay söleşdi: - Sen beri kaydan çıkğansa? Men seni atañdan da küçden-butdan kutulğan edim. Ol meni köp eçki sürüvlerimi gunç etgendi, kırğandı. Calan da bu eçki kalğan edi da, sen a munu da öltürdüñ. Seni va Apsatı öltürsün!

Çamlanñan Zıñırdavuk maravçuğa cuvuk callap, bılay sordu: - Atışmı, oğese tutuşmu?
- Atışhan tişirıvla da etallıkdıla, cür tutuşayık, - dep caş cuvap etdi.
Tutuşup başladıla. Caş cerge urup, Zıñırdavuknu aşıklarına deri batdırdı. Zıñırdavuk a anı tobuklarına deri cerge batdırdı. Dağıda cañıdan sermeşdile. Bu col caş Zıñırdavuknu tobuklarına deri batdırdı, ol a kesini duşmanın beline deri batdırdı. Üçünçü kere tutuşurğa kelişdile. Bu col Zıñırdavuknu caş tobuklarına deri batdırdı. Ol a kesini duşmanın beline deri batdırdı. Dağıda tutuşurğa sermeşdile. Zıñırdavuknu caş beline deri batdırdı. Zıñırdavuk a caşnı boynuna deri batdırdı Ol zamanda Zıñırdavuk hılikkya ete aytdı: - Aha, cigit, tüşdüñmü! Endi halıñ kalaydı?
Sora caşnı urup, başın taydırıp, ol kelgen canı taba ketip, buğundu.

Bir talay zamandan sora, karındaşların izley, bek kiçileri - Saran çıkdı. Ol, kalay-alay bolsa da, karındaşların tapmay koymazğa em da tap tüşse colda bara ne tukum bolsa da, bir kiyik öltürürge kast etdi. Ol köp zamannı barıp turdu, sora ariv talağa cetdi. Ol talada kiyik eçki küte edi. Saran oklarını barısı bla da atıp, urup, anı küçden-butdan öltürdü. Saran anı terisin alıp başlağanlay, Zıñırdavuk çığıp, bılay aytıp başladı.
- Ah, sen ne etdiñ! Men seni atañdan küçden-butdan boşap kutulğan edim, ol meni köp eçki sürüvlerimi kuruthandı, cañız bu bir eçki kalğan edi da, anı da sen öltürdüñ. Seni va apsatı öltürsün!
Zıñırdavuk, köz caşları da kele, karğağan da ete, sordu: - Tutuşhanmı eteyik, oğese atışhanmı eteyik? Saran sağış da etmey cuvap etdi: - Atışhan tişirıvla da etedile. Cür, tutuşhan eteyik.

Ala köpge deri küreşdile, alay bolğanlıkğa, bir birlerin horlayalmadıla. Ahırında Saran Zıñırdavuknu cerge alay urdu da, ol a cerden örge kalay kobarğa da bilmey kaldı. Saran anı başın üzdürüp taydırırğa umut etdi, alay Zıñırdavuk kutulaldı da, ol ayamay kaçıp başladı. Ol, ayağı bashannı közü körmey, kaça edi. Kesini tübünde ayakların sezmey kaça edi. Saran Zıñırdavuknu ızından boldu, alay Sarannı allından bir kurtha katın çıkdı da, bılay aytdı: - Cigit caş, bılay bla sen Zıñırdavuknı cetalmazsa. Andan ese başha canı bla, allına tüşerça bar, ma ol andağı col bla bar, andağı col bla Zıñırdavuk atına minip öterikdi. Colda üç teren uru kaz; Zıñırdavuk atı bla birgeley birinçi uruğa tüşer, kesini atın ayamay kamiçi bla tüer, çartdap çığar, alay ekinçi uruğa tüşer, sora atın bütün da bek tüer. Alay, calan da üçünçü uruğa tüşse, ol zamanda od kesnni batırlada boluvçuça karıvun tas eter da, sora andan a çığalmay kalır. Zıñırdavuk karıvun tas eter, çığalmay, kalğan atn koyup keter. Od zamanda sen od atnı katına calla da, bu curun kesek bla sıla. At alğın halına kelir, batır küçlü bolur, üçkünlüc cukunu başlar. Alay bolğanlıkğa sen atha minip, Zıñırdavuknu terk okuna csterse em da tutarsa Zşğşdavuk, bilip koy, er kişi tüyüldü, kesinden ariv can bolmağan tişirıvdu. Anı tutalsañ, anı alay bolğanına kesiñ da iynanırsa. Od zamanda, anı kar çpınnña çaç eşmelerinden bayla, sora har zamanda da saña boyun salıp tururğa anı atını atından karğandır.

Saran barın da kurtha katın aythança etteñdi. Batırda minivçü at bda ol Zıñırdavuknu cetdi, anı tutdu, sora har zamanda aña boyun salıp tururğa kara atnı atı bda karğandırdı. Zıñırdavuk andan sora Saranña katın bolup kaldı. Ol Saranña, üsünde başha adam baralmazlık, kesini atın savğağa berdi, andan sora ullu avurluğu bolğan kılıçın da savğağa berdi, sora kesini süygenin belgilep, Sarannı barmağına cüzük kiydirdi.
Saran Zıñırdavuknu kalasında anı bda caşap başdadı. Bek igi caşay edile. Saran har ertten sayın vuğa bara edi. Zıñırdavuk a azık hazırlay edi. Sarana Zıñırdavuknu alay bsk süe edi. tap namaz ete turup okuna, anı sıfatın kesini allına namazlığını kıyırına sala edi. Zıñrdavuk da aña allay süymsklik bla cuvaplay edi. Sarai birde suv cağada namaz ete turğanlay, küçlü cel urup, Zıñırdavuknu sıfatın körgüztgen zatnı namazlıknı kıyırından suvğa edi, bu palah bolmaz edi. Saran aña bek açıv etgen edi, sora içigde bek ullu mudahlık lda kalağa kaytıp kelgen edi.
Alğadan okuna anı kölüne aman zatla kelip, anı calkıta edile.

Olkezivde, bir avulnu katında, kaysı haannı ese da şapası yevuda barğan suratnı eslegendi .Ol anı suvdan çığarıp hannı caşına keltirgendi. Hannı caşı va ol suratda körünñsn kıznı bolmağança arivluğuna seyirsinñendi, sora aythandı: - Ölmesem, bu kıznı tapmay koymam em da anı alırma.
Alay ant etip od kesini askeri bda ariv kıznı izley ketdi. Kep mıçımay, Zıñırdavk kesnni eri - Saran bda birge caşap turğan kalağa keldi.
Hannı caşı Saran bla uruş etip başladı, alay bolsa da, artık ullu kıyın da salmağanlay, Saran anı askerin kırdı, hannı caşın a üyüne ciberip koydu.
Hannı caşı kesini horlanñanını üsünden atasına aytdı. Han alğından üç kerege köp asker cıydı, sora hannı caşı dağıda Sarannı kalasına atlanıp ketdi. Saran kep askerleni kele turğanın körüp, batırla minivçü tamaşa atına mindi, katını savğağa bergen kılıçın da alıp, uruşha kirdi. Ol askerleni da biyağıça kırdı, hannı caşın a artha, üyüne ciberdi.

Hannı caşı üçünçü kere da asker cıydı, ol allınñıdan da aslam edi em bıllay ant bla biyağı kalağa atlandı: - Ol fakıranı öltürğünçü uruş eggenni koymam.
Alay Saran a külüp koya edi. Biyağı atına minip, biyağı kılıçnı alıp. Saran hannı caşı bla kızıv uruşha kirdi. Sol canına aylanıp urdu da duşman askerni carımın tuvradı, oñ canına aylanıp urdu da, duşman carımın tuvradı, hannı caçın azulmuğa alırğa da bir tebiredi, alay bolsa da, artd biyağı, artha üyüns iyip koydu.
Ahırında han da, caşı da Sarannı horlayalmazlıklarına tamam iynanıp, konşuların - kuha katınnı çakırıp, bılay aytdıla: - Canım, közüm, bizni işibiz osaldı: biz Sarannı horlayalmaybız. Bizge Sarannı horlarğa boluş. Saña ullu savğa eterbiz.
- Da ne eteyim da, - dedi kurtha katın - sizni üçün ne etalsam da bir köreyim.
Bir col, kurtha katın Saranña kelip, aña bıllay sözle aytdı: - Balam, caşım, men carlı kart katınma, maña barır cer em caşar oñ da cokdu. Maña canıñ avrusun, meni üyüñe al. Men seni üyüñde bitev üy cumuşlarıñı etip tururma.
Saran kart katınña cazıksındı em da katınına aytdı: - Cazık katındı, ol kıynalıp caşaydı, kesibizni üyübüzge cibereyik. Zıñırdavuk da ırazı boldu.
Ekinçi kün, Saran ketgenden sora, kurtha katın Zıñırdavukğa sordu: - Arivçuk, seni eriñi canı kayda bolğanın sen bilemise?
- Bilmeyme, - dedi Zıñırdavuk. Ol zamanda kurtha katın aytdı: - Da sora sen a anı kesine sorsañ a. Ol seni süe ese, anı saña aytır.
Saran üyge tamam kirginçi okuna, anı kubulta, katını bılay sordu: - Meni bağalı erçigim, seni canıñ kayda bolğanın sen maña entda da aytmay turasa.
Köp sağış ete turmay. Saran cuvap etdi: - Meni canım eşik artında süelip turğan sibirtkidedi, - dedi.
Saran üyden ketgenley, Zıñırdavuk sibirtkini aldı, anı bay kiyimlege kiyindirdi da, undurukğa saldı. Artha kaythanında, Saran seyir etip sordu: - Sibirtkini omak kiyindirirge seni esiñe nek tüşgendi?

Zıñırdavuk a cuvap etdi: - Seni canıñı men eşik artında süep turallıkmı edim da?
Saran külgen da etip, sibirtkini undurukdan bir canına atdı. Ol zamanda katınını cüregi kıynaldı da, sora ol bılay aytdı.
- Da sora kertisin ayt, seni canıñ kaydadı?
- Meni canım arbazda catıp turğan itdedi, - dedi Saran.
Eri biyağı cañıdan vuğa ketgenden sora Zıñırdavuk itni üyge kiyirdi em da anı ariv bay kiyindirdi.
Saran kaytdı, katınına uruşdu, itni üy içinden kıstadı. Ol zamanda Zıñırdavuk cilyadı: - Sen meni nek aldaysa? Sen meni süymeyse, men köreme, - dedi ol.
- Saña bu zatnı üyretgenñe aman palah cetsin! -den kıçırdı ol zamanda Saran - Meni canım meni başımda altın çokayçıkdağı cülğüşçükdedi.
Ekinçi kün, Saran biyağıça ketgenden sora, kurtha katın Zıñırdavuknu katına kelip sordu.
- Endi va kalaydı? Seni eriñi canı kalayında bolğanın bildiñmi?
Kurtha katınnı oğursuz iş eterigine şekli da bolmay Zıñırdavuk cuvap etdi: - Anı canı anı başında altın çokayçığını içinde turğan cülğüşçükdedi.
Bir col kurtha katın Saranña aylanıp aytdı: - Caşçığım, balaçığım, cür, sen soluğan kezivde men seni başıñı tarayım.
Saran unamay edi, alay kurtha katın koymay kadaldı. Unatdı. Ol zamanda Saran başın anı tobuklarına saldı da, terk okuna kalkıdı. Alğa kurtha katın, alay kibik körünür üçün, Sarannı çaçın taray edi, alay anı kalkığanın körüp, anı başında çokayçığında cülğüşçüknü sermep alıp, Sarannı kesdi, ölügün a eltip avlakğa atdı. Sora çabıp, hanña aytdı: - Men kesim bergen söznü tolturdum! Men horlanmağan Sarannı öltürdüm. Endi va barığız da Zıñırdavuknu alıp keligiz.

Han kuvandı, bolluk toynu halkğa bildirdi, sora Zıñırdavuknu alıp kelirge ketdi.
Zıñırdavuknu hor bla küçden-butdan, arbağa mindirdile, alay Sarannı atın a tutalmadıla. At har katına kelgenni urup, öltürüp bara edi. İyerin da alay terk alalmadıla. Hannı askeri barı da cıyıldı. Konşu avullanı adamların da boluşlukğa çakırdıla, sora İyerni kötürüp, on eki koş ögüz cegilgen arbağa küçden-butdan saldıla.
Sarannı kılıçı da asırı avurdan bitev halk cıyılş, cıyırma koş ögüz cegilgen birsi arbağa ullu kıyınlık bla saldıla.
Zıñırdavuknu hannı kalasına keltirdile, at iyeri bla kılıçnı bavğa saldıla, atnı va tögeregin tört da biyik temir buruv bla begitdile.
* * * Kalay ese da birde sürüvçüle ol Sarannı ölügü turğan cerni katı bla ötdüle. Ala tohtap, ölükge karağanlarında, anı barmağında cüzüknü kördüle. Caşnı boynunda va bir gitçe cülğüşçük çançılıp çüelnip tura edi. Sürüvçüleden biri Sarannı başında altın çokayçığın esledi, sora barı da anda alğın cülğüşçk turuvçu çuñurçuknu kördüle. Sürüvçüle cülğüşçüknü alıp, anı alğınñı cerine saldıla. Ol kezivden okuna Saran tirgizilip, sav bolup, kerilgen da ete, sürüvçülege aytdı: - Bu ne seyir edi! Men neçik katı cuklağan edim! Anı ol sözüne sürüvçüle cuvap etdile: - Biz bolmasak edi, sen ömürge da cuklağanlay kalır ediñ. Biz seni körgen zamanda seni boynuña cülğüşçük çançılıp tura edi. Anı cerine - seni altın çokayçığıña salıp, seni sav etgenbiz.
Bılayda Saran bolğan işleni barısın da bildi. Ol üyüne barğanında, kesini kalası buzulup turğanıç kördü. Ol kesini Zıñırdavuğun, kesini atın, kesiii kılıçın, at iyerin da izledi, alay bir zatın da tapmadı. Ol zamanda Saran, kesi bla ança kere da uruş etip küreşgen han ulu, anı kalasın buzğanın em da Zıñırdavuknu alıp ketgenin añıladı.

Saran, fakıra kibik kiynip, hannı kalasına ketdi, kalağa callay kelgenley, ol suv boynunda kumğan bla suv ala turğan kızçıknı körgendi. Ol kumğannı suvğa suğup suv ala tura edi.
- Kızçık, sen suvnu kimge alasa? - dep sordu Saran.
- Hannı caşını katınına, Zıñırdavukğa, - dep, kızçık cuvap etdi.
Saran kızçıkğa tıñılı sorup, bitev bolunñanın andan bildi. Sora ol kızçıknı kumğanın alıp, suv alıp, kumğannı içine esletmey cüzük atdı em caş bılay bir nença kere aytdı: - Kelinñe, hannı caşını katınına bar da, aña kollarıñ kirdils dep ayt. Ol kolların cuvup başlasa, sen kumğandağı suvnu bitev kuyup ciber, kssiñ a otovdan kaçıp çığıp ket.
Kız tüz alay etdi. Zıñırdavukğa ksldi da aytdı: - Kelinçik, seni kollarıñ kirdils, cür men kollarıña suv kuyayım da, kollarıñı cuv.
Zıñırdavuk kolların cuvup başladı, kızçık a suvnu bitev da kuyup, otovdan arbazğa kaçıp ketdi Zıñırdavuk cüzüknü körüp, erini sav bolğañn em da uzakda bolmağanın bildi. Asırı ullu nasıpha kuvanñandan, bılayda akıldan şaşarğa azdan kaldı. Ol kızçıknı çakırdı da, suv ala turup, suv boynunda ol kimni ksrgenin sorup başladı. Hannı arbazında va toy bara edi. Saran, fakıra kiyimin da kiygenley, tepsey turğanlağa cuvuk canladı. Ol zamanda Zıñırdavuk ayırılmay terezeden karay edi, sora tepsegenleni arasında erin, üsünde fakıra gürbüleri da bolğanlay okuna tanıdı.
Başhala da tanımay turğanlay. Saran hanña canladı da, namıs ete bılay aytdı: - Han, seni atıñı suvğa eltirge maña erkin etseñ a.
- Bek ırazıma, - dedi han, - alay, sak bol, ol seni urup, öltürürge bolur. Bu at köpleni öltürgendi, endi biz anı suvğa eltmeybiz, atha içirir üçün suvnu bavğa eltebiz.
- Kalay bolluk ese da men bir köreyim, - dep cuvapladı Saran.
Ol atnı katına canladı, at a iyesin terk okuna tanıdı da, anı tögeregine çabıp tebiredi.
Sora Saran atha suv içirir cerine deri barırğa handan at iyerni tiledi. Atnı fakıranı ururğa çapmağanın körüp, han bılay aytdı: - At iyer bavdadı, ol at saña üyürsünse, mende atçı şapağa kalırsa.

Saran bavğa kirdi, bir sermegenley at iyerni aldı da, atnı sırtına saldı. Fakıranı ol bolmağança ullu karıvuna barı da bek seyir etdile. Saran a hanña aylanıp, bılay aytdı: - Han, endi maña kılıçnı tağarğa erkin etseñ a.
Hıyla etilirin bilmegenley, han cuvap etdi.
- Anı da al, seni okuna bolsun, alay ol bek avurdu, sen anı kötürallık da tüyülse.
Saran kılıçnı kıynalmay kötürüp alıp takdı.
Halk bütün da ullu seyir etdi. Saran atha suv içirdi da hannı arbazına kaytdı. Alayda va hannı da, caşın da urup başların taydırdı, kalaların buzdu, kesini katını - Zıñırdavuknu kuthardı.
Köp da mıçımay, Saran cañı kala işledi, sora ala, katını da, eri da bay em da nasıplı caşay kaldıla