Tülkü bla zurnuk koş bolup caşağandıla.
Bir awukdan zurnuk gurt cathandı da, üç bala çığarğandı. Zurnuk balalarına bek sak edi: aşların tapdırıp, canlıdan saklap turğandı.
Haram teñiñ kanlı cawuñ etmezni eter.
Bir col tülkü bla zurnuk uwğa çıkğandıla. Zurnuk kölge uçup ketgendi, tülkü wa ızına kaythandı da, balaladan bek semizin saylap, aşağandı.
Zurnuk kaythandı. Tülkü wa, cilyamsırap: – Balalarıñı biri tas bolğandı, - degendi.
Carlı zurnuk tañña cilyap çıkğandı.
Ol iñirde biyağı bir balası tas bolğandı.
– Ağaz eltgen bolur, - degendi tülkü.
Üçünçü kün tülkü zurnuknu üçünçü balasın da aşağandı.
Zurnuk, şekli bolup, tülküge karasa, anı ernine balaçığını tükçügü cabışıp.
Zurnuk işni boluşun añılağandı da: – Halal teñim, endi bizge mında tınçlık cokdu, kel, kölnü arı canana öteyik, – degendi, – aş da anda erkindi.
– Da men kölnü arı canına kalay ötallıkma ansı, süyüp da barır edim, – degendi tülkü.
– Men ötdürürme, – degendi Zurnuk.
Zurnuk tülkünü sırtına alıp, kökge uçhandı.
– Tülkü, cer körünemidi? – dep sorğandı zurnuk bir kesekden.
– Haw, körünedi, – degendi Tülkü.
Zurnuk andan da biyikge çıkğandı.
– Endi wa körünemidi?
– Haw, körünedi.
Zurnuk andan da biyikge çıkğandı.
– Endi wa? – dep sorğandı zurnuk.
– Uğay, endi wa körünmeydi, – degendi tülkü.
– İgidi sora! – dep zurnuk tülkünü sırtından atıp iygendi.
Zurnuk uçhandı da ketgendi, haram akıllı tülkü wa taşlağa tiyip, çaçılıp kalğandı.

TÜLKÜ BLA BÖRÜ

Tülkü bla börü şuyöhla edile.
Bir col ala ağaçda ketip bara, egeri bla kele turğan uvçunu körgendile.

– Oy-oy-oy! – dep kaltırağandı tülkü, - eger tutup meni aşap koyarıkdı.
– Artık seni ua nek? – dep sorğandı börü, korkarak da bolup.
– Sen ullusa, karıvlusa! Teñlik et da, kaçhan kibik et, men a bılay buğayım, - dep tülkü tükküç tübüne kirgendi.
Börü kaçhandı, oğursuz it a ızından sürgendi. Süre barıp, cetgendi da, köküregi bla urup, börünü töñeretgendi. – Tülkü, boluş, marca, ansı it meni buvadı?! – dep kıçırğandı börü.
– Ayıp bolsun saña, kalay horlatasa ol maskeçikge?! Tut da, cırt da koy! – degendi tülkü ua.
Börü bla it, tükleri bara, talaşa turğanlay, uvçu cetgendi da börünü öltürgendi.
Uvçu ketgenden sora, tülkü börü mıllığın aşay: – Da, bağalı teñim, kadarğa madar cok, – degendi. – Sen ölgenden arı men toyup kalayım.
Tülkü hamaşhar edi: aşay-aşay, tulukça köpgendi.
Uvçu ua, börünü terisin sıdırama dep, artha kaythandı.
Avurlanñan tülkü ne dığalas etgen ese da, kaçalmağandı.
Uvçu anı da öltürgendi.

TÜLKÜNÜ DERTİ

Kış edi.
– Tülkü, sen bılay kalay semirgense, ay mından alğa awana kibik ediñ da? – dep sorğandı bir arık börü, tülküge coluğup.
– Kalay semirib a! Cur ulak tutama da aşayma, - degendi tülkü.
– Men tutalmağan curnu sen kalay tutasa da? – dep seyirsindi börü.
– Kamişge kireme da, közlerimi katı kısıp catama. Şıhırdağan tuwş eşitsem, anı cuwuk kelme koyama da, üsüne sekireme, – degendi tülkü.
Börü kamişge kirip, közlerin kısıp cathanlay, tülkü kamişge ot salğandı. Ot çıkır-çıkır ete, börü cathan cerge cetgendi da, börü arsarsız otha sekirgendi. Alay terisin üyütüp, örtenden canı sav küçden kutulğandı. Hıylaçı tülkü ua, börü tanıp, bir palahha koymasın dep, külge avnağandı da, oysurarğa kalğandı.
– Ol oñmazlık tülkü kayrı kaçdı?! – dep kıçırağandı börü, hıylaçını tanımay.
– Bılay arı, – dep ağaç taba körgüztgendi tülkü. – Meni da ol kurtha kuvurmadımı!
– Ay koluma ua bir tiysin! – dep canığandı börü. Koy başnıça üyütüp koydu da!
– Çabıp bar da, buzğa avna, - degendi tülkü. – Oldu seni darmanıñ.
Börü ketgenley, tülkü karğa avnağandı da, üsün arivlağandı. Börü ua barıp buzğa cathandı.
Tülkü anı buzğa igi buzlama koyup, katına kelgendi da:
– Esiñdemidi, börü, aman kün başımı kısıp, tuthan koyanımı sıyırıp aşağanıñ?! – degendi.
– Ay, hıylaçı kurtha va! Şekli va bolğan edim, - dep ajım etgendi börü.
– Maña eterigiñi etdiñ!
– Sen suvnu kerahat etgense, tişirıvla suv alırğa kelsele, ala eterikni da bir kör! – dep köl keñdire, tülkü ağaçha kirip ketgendi.

KAPLAN BLA TÜLKÜ

Bir tülkü kamişde aç kaplanña tübep kalğandı.
Endi ne etsin tülkü? Talaşırğa karıwu cok, kaçsa wa, bir sekirip, ceterikdi.
Kaltırawuk tiygen tülkü kaplandan hıyla bla kutulur umut etip: – Ha-ha-ha! – dep külüp başlağandı, kaltıray esem, külgen-den kaltırağan sunsun degenlikden.
Kaplan seyirge kalıp: – Hikkiçik, nege külese bılay? – dep sorğandı.
– Saña küleme, cazık! - degendi tülkü. - Sen meni aşarık sunup turasa, alay senden endi bir can da korkmaydı. Ha-ha-ha!
Kaplan: «Tülkü kerti ayta ese wa? Anı aşayma dep, kesimi aşatıp koyarma da. Nesine baza ese da, bir bazğan ceri wa bardı, ansı karaçı, kalay batır söleşedi», - dep kaplannı içine korkuw kirgendi.
– Karayma da sen ekili bolup turasa, - degendi tülkü. – Köremise ol sabandan kelgen adamlanı?
– Haw, köreme, - degendi kaplan.
– Izımdan tebre, men alanı kalay korkutsam da, bir kara! – dep tülkü col taba çaphandı. Biyik kırdıkdan tülküçüknü calan da kuyruk uçu karay edi. Sabançıla üslerine çabıp kelgen kaplannı körüp, ayamay kaçhandıla.
– Köremise, – degendi sora tülkü, – ala meni kuyruk uçumdan kalay kaçdıla, kesimi körsele wa canları çığıp okuna kallık edile. Seni wa ala eslegen da etmedile!
Teli kaplan assırı uyalğandan, baş töben bolup, ağaçha kirip ketgendi.
Endi tülkü kölü bla küle edi.

ASLAN BLA KOYANÇIK

Taw etegi dañıl özende bir oğursuz aslan caşap bolğandı. Ol kününe cıyırma koyan aşay edi.
– Men aña dert cetdirmey koymam! – dep ant etgendi bir gitçe koyançık.
– Aslanña baz bolallık canıwar duniyada da cokdu, sora sen anı kalay horlar ediñ?! – dep külgendi aña koyan cıyın.
– Kara küç bla anı horlar amal cokdu, haw. Alay hıyla bla ceñerge wa bollukdu, - degendi koyançık da ceñdirmezden. Degendi da, aslanña barğandı.
– Aslan patçah, seni bir ullu, bir oğursuz canıwar aşarğa aytadı, neda bolsun, kesiñe sak bol, - degendi ol şıbırdap.
– Nele canşaysa, hılikkyaçık?! – dep açıwlanñandı aslan.
– Eşitgenimi aytama, patçahıbız, – dep cilyamsırağandı koyançık.
– Bir körgüztçü anı maña! Alay ötürük ayta eseñ a, urup, taşha cağıp koyarıkma, anı bilgen et!
– Oho, cüyüshan.
– Nek turasa, hayda, meni ol oğursuzğa elt! – degendi aslan.
– Aslan patçah, ol bek karıwludu, bek ullu. Seni aşap koyar dep korkama.
– Canıwarla patçahı menmemi, oğese olmudu?! Caşarğa süye eseñ, haparıñı koy da, meni aña tübet!
– Sora ızımdan tebre, – dep koyançık tawla taba tarthandı.
Kaya ernine cetgenley, koyançık:
«Ey, ol meni aşarğa aythan canıwar, kerti da alay batır, alay karıwlu eseñ, beri çık dep kıçır» – degendi aslanña.
Aslan, koyançık üyretgença aytıp kıçırğandı da, kayala, kök küküregença zañırdağandıla.
– Eşitemise, ol canıwar senden ese katı kıçıradı. Kıçırğanda da bir kıçırıp koysa wa. Koy, bir palah bolğunçu, bılaydan terk kaçayık, - dep koyançık kaltırap başlağandı.
– Men kaçarğa koyanmı bolğanma?! – dep açıwlanñandı aslan. Açıwlanñandı da, küçün salıp kıçırğandı.Kayala wa bütün da katı zañırdağandıla.
– Ay, menden da küçlü bar köreme! – dep aslan, ol açıwu bla, kesin kayadan athandı.

EŞEK BLA TÜLKÜ

Bir eşek suw boynunda otlay bolğandı.
Anı tülkü körgendi da, katına barıp: – Zawallı kökbaş, bu şincilege kadalıp turmay, suwnu ol canında bahça bardı, arı ötüp, huwanladan toysañ a! – degendi.
– Uzunkuyruk hıylaçı, ol allay tınç iş bolsa, sen maña kelmez ediñ, – degendi eşek.
– Tüz aytasa, – degendi tülkü, – men cüze bilsem, sañamı kele tura edim. Sen meni arı ötdürese, men a seni huwan bahçağa elteme. Eşek, tülkünü sırtına mindirip, suwnu arı canına ötdürgendi, tülkü wa eşekni huwan bahçağa eltgendi.
Tülkü terk okuna toyğandı da: – Kel, keteyik, – degendi.
– Men alıka toymağanma, – degendi eşek.
Tülkü kaw-kuw etip, salkında kalkıp turğan kalawurnu wyathandı da, kaçıp bukğandı.
Kalawur carlı eşekni kazık bla tüyüp, bahçadan çığarğanlay, tülkü anı sırtına sekirip minñendi da, suwdan ötgendi.
– Ol etgeniñ ne edi? – dep açıwlanñandı eşek tülküge. – Kalawur meni öltürüp koya edi da!
– Oy, koy-koy, kökbaş şuöhum!Kılığım alaydı da, toysam, kaw-kuw etip başlayma, – dep koyğandı tülkü.
Hıylaçı tülkü eşekge ekinçi kün da kelgendi. Kelgendi da: – Bahçağa ötermek? – degendi.
– Da öteyik, - degendi eşek da. – Sırtıma min.
Eşek, suw ortasına cetgenley, batıp başlağandı.
– Oy, ne etese?! – dep kıçırğandı tülkü, canı ketip, – men cüze bilmeyme degen uşay edim da.
– Ne eteyim da, hıylaçı dostum, suwğa kirsem, kılığım alaydı, – degendi eşek. Degendi da, suwda awnağandı. Ceñil tülküçükge köpmü kerek edi, suw anı alğandı da ketgendi

KAPLAN BLA ÇIÇHAN

Bir col çıçhançık, ağaçda aylana ketip, kaplanña colukğandı. – Kimçikse sen? – dep seyirsinñendi kaplan.
– Men çıçhama, cüyüshan kaplan, kalay tanımaysa meni?! – dep seyirsinñendi ol da.
– Közüme da küçden ilinip, kallayla söleşese?! – dep açıwlanñandı kaplan.
– Men alay gitçeçikmemi da? – dep sorğandı çıçhan.
– Ullumusa da?
– Haw, ulluma! – degendi çıçhan. – Men gitçe bolsam, adamla maña başmı urluk edile?
– Gitçe bolğanıñ bla kalmay, sen ötürükçü da köreme! – degendi kaplan, çıçhançıknı ezerge tebrey.
– İynanmay eseñ, kesiñ kör, - dep çıçhançık ındır basa turğan adamlağa çabıp barğandı. Ala wa, işlerin da koyup, çıçhançıknı tutarğa çaphandıla.
Uzakdan karap turğan kaplan kulağına iynanmasa da, közlerine wa kalay iynanmaz edi: adamla çıçhançıkğa iyilgenni koy, tört ayaqlana edile.
– Kördüñmü?! – degendi çıçhançık, ızına kaytıp.
– Ne edi da! Saña iyilgen, maña wa cayralıp okuna kallıkdıla! – dep, kaplan ındır basa turğan cıyınña barğandı. Alay ındırçıla kaplannı kazıkları bla tüyüp kıstağandıla.
– Adamla saña baş urdulamı? – dep sorğandı çıçhançık, işarmiş ete. Ne aytırık edi kaplan, baş töben bolup, ağaçha kirip ketgendi.

KILIKSIZ HUBOLÇUK

Ayıw bala – hubolçuk – bahçağa kirgendi da, bir ullu harbız alıp kelgendi. Anı kalay aşarğa bilmey turğan hubolçukğa gılıwçuk:
– Süye eseñ, men üyreteyim, – degendi.
– Kesim da bileme! – degendi öhtem hubolçuk Sora harbızdan kabıp körgendi da, caratmağandı.
– Harbıznı kabuğun uğay, için aşarğa kerekdi, – degendi gılıwçuk külüp.
– Kim bilmeydi anı?! – degendi da hubolçuk bahçadan huwan keltirgendi. Keltirgendi da, için aşap körgendi, alay anı da caratmağandı.
– Huwannı içnin ariwlap alay aşarğa kerekdi, - dep üyretgendi biyağı gılıw.
– Sen aytmasañ a bile bolmam! – dep hubolçuk koz terekden çiy koz üzgendi da, için ariwlap kaphandı Koz kabuknu açı suwu awzun küydürüp, hubolçuk amalsız bolğandı.
– Koznu için aşarğa kerekdi, - degendi gılıwçuk, küllügün tıyalmay.
– Kim bilmeydi anı! – degendi biyağı hubolçuk. Degendi da, erik terekden erik üzgendi. Üzgendi da, tışın ariwlap, kaphandı.
Kaphandı da, tişin sındırğandı.
Endi gılıwçuk hubolçukğa külgen uğay, carsığan ete edi.

BÖRÜ BLA EÇKİ

Bir eçki sürüwden ayırılğandı.
Iz ızlay, alayğa börü kelgendi da eçkini körüp:
– Busağat men seni aşayma! – dep tohtağandı.
– Sora ne-e-ek? – dep cilyağandı eçki.
– Açma, özge wa nek! – degendi börü.
– Can awrut da, ketmege koy, – dep calınñandı eçki.
– Ne can awruthan hapardı ol? Körmeymise, karnım içine katıp turadı!
– Da sora aşa, – degendi eçki.
– Ay, igi eçki, akıllı eçki, – degendi börü, eçkini aşarğa hazırlana. – Börü, – degendi eçki biyağı, – sen meni eze, çaynay turma da, awzuñu keññe aç, men a, çaba kelip, içiñe kireyim da keteyim.
Irahın börü eçkini akılın bek carathandı, sora awzun keññe açıp, tört ayağın da tirep, eçkini cutarğa hazırlanñandı. Eçki wa, çaba kelip, ol kızıwu bla börünü urup iygendi da, börü, topça çartlap, taşha tiygendi.
Bir kesekden börü ayazğandı. Alay eçki anı saklapmı turluk edi, kaçhandı da ketgendi.

TÜLKÜ BLA HORAZ

Tülkü bla horaz şuyöhla edile.
Karnıñ tokda, şuyöhluk, teñlik da aşhı, - dep sağış ete edi tülkü, – alay açlık kirse wa, ne eterikse, horaznı tutarma da aşarma!» Horaz da andan teli tüyül edi: «Calğan teñiñ bolğandan ese, akıllı cawuñ bolğan igidi. Tülkü usta uwçu bolğanı kadarda, men açdan kıynallık tüyülme. Aman akıl etip başlasa wa, caşırtın keterme da kalırma»,- dep oylay edi.
Bir col tülkü ağaçda köp aylanñandı, alay çıçhan da körmegendi. Kele kelgenley, tülkü horazğa çaphandı da, tuthandı.
– Kukuriyku-kuk! – dep kıçırğandı horaz, canı kurup, - biz şuyöhla uşaybız da, ne etgenligiñdi bu?!
– Haw, sen meni şuyöhum ediñ, alay endi wa tüyülse.
– Canım, tülküçük, sora nek?
– Sen üç keçilmezlik günahıñ bardı.
– Ne günahladıla ala, bağalı teñim?
– Ala wa ma bıladıla: sen ertten sayın kıçırasa da, tatlı cuklap turğanıbızlay, elgendirip uyatasa. Ol – biri. Ekinçisi – sen başha canıwarlaça birer katın uğay, cıyırma katın tutasa. Üçünçüsü wa – meşhut kaza, kurt-kumursha aşaysa da, kölübüz aman etedi. Allay günahlağa kim tözerikdi? Hazır bol, men seni aşağan eteme! – dep kıcırağandı tülkü.
Horaz tülküden kutlur amal izley, bılay degendi: – Tersligime ceñdireme, bağalı teñim. Aşaysa da aşaysa, meni bir tilegimi kabıl et.
– Ayt, ne tilek ese da! – dep aşıkdırğandı tülkü.
– Tilek etip, alay aşa, kim biledi, cannetge tüşer esem a.
Ol a kıyın tilek tüyüldü, şuyöhum, anı wa busağat! – dep tülkü kol cayğanlay, horaz uçup, terek butakğa konñandı da, tülkü ernin-burnun calay kalğandı.
Azık az bolsa, teñ haram boladı dep, bayam, allay birden aythan bolurla.