GAPALAU

   Gapalaunu caşau colu 19-çu ömürnü ekinçi cartısına tüşgendi. Ol sabiylikden oguna öksüz ösgendi. 19-çu cüzcıllıknı çaklarında öksüz kalgan sabiyleni artları bayga-biyge kul çıkgandı. Nek deseng, kışda-cayda koş tuthan, mal bakgan bek kıyıın iş bolgandı. Allay cumuşnu kuru bişgen erkişi, koş nögeri bla birge bardıralgandı - sabiy bacarallık bolmagandı.

   Gapalau atasız kalsada, gitçe karnaşın kesine nöger etib,cuuuklarından boluşluk taba, ata malın tas etmey, malsanın azaytmay, kesi başına iyelik ete caşagandı. Ne zamanda da tirilik, cigitlik, tüz innetlik körgüze kelgendi. Ongsuzga cak bola bilgendi, ariu kılıgı bolgandı, tüzlüknü tuthandı. Karaçay Rossiyaga boysungandan talay zaman atlab, karaçay ellege eski cerlerin kaytarıb em bir kesek cangı cerle koşhandı orus patçahnı kolonial iktidarı (vlatı). Cangı cerleni halkga üleşgende, tınglab kesine tabın etib koymay Gapalau tüzlüknü taukel tuthandı.

   Elni onglu adamlarına tablık bolub kalmay, Gapalaunu citiligi bla cerle har üydegige tengişrek üleşingendi. Alay bla Gapalaunu tanıgan halk , biteu barı, annga ullu sıy bergendi, bagalı körgendi. Kommunistleni zamanında basmalangan cırda, Gapalau cer üleşgende tüzlüknü tuthanını üsünden aytıb, ızı bla anı üçün ölgenge keltirib koyadı.
"....Carlı-karıusuzla üçün küreşding Alaga cer ülüş alama deding Toguz kama kirib öldüng,Gapalau...

" Ölümü ua Gapalaunu başha zatnı üsü bla bolgandı. Gapalau 28 cıl tolub, kesi koşunda Biyçesında, gitçe karnaşı bla mal tutadı.Gapalauga kısha cuuuklugu bolmagan bir caş (üçde-törtde bolgan,başha tukumdan kesida), mal urlaydı, keltirib koşuna koşarga muratlı boladı. Urlangan mal bolganın angılıganlay, Gapalau ariu aytıb, aman aytıb, "Aman işleringe katışdırtma meni" deb malnı koşuna koşdurtmaydı. Ol adamnı da, sürülgen mallanı da kesi koşuna koymaydı. Alay a urlangan mallanı ızları bla malları tonalganla cetedile. Gapalau cangız boladı koşda, kelgenle talay bolalla, (cırda toguz deydi). Gapalauga "sen urlagansa!", "sen guduçu bla bir bolgansa!", "sen bilese!" deb kelgenle bunu bla dauur etgendile. Gapalauda "meni günahım cokdu ,men tiymegenme malıgızga" deb. Ullu dauur ete kelib,sermeşiuge kiredile. Gapalau cangızlay bolganı sebebli, kelgenle munu soyüb ketedile. Kesin da Gapalaunu allından çabıb karıu etelmey - sırt canından kelib, celkesinden kazık bla urub cıgıb alay öltüredile.
   Mallanı kim sürgenin- guduçunu atın aytsa, Gapalau canın kutharrık edi, saklarık edi. Gapalau guduçunu kesin da, anı etgen işin da süymegendi. Alay a, anı atın aytıb, ketgen ızın da tüzetse Gapalaunu atı da satlıkga çıgarık edi. Alay da etalmagandı Gapalau. Malların izley kelgenle da telile bolmagandıla. Gapalau kesini koşun atıb, cortoul etib aylanmazın angılagandıla. Alay a açıuların tıyyalmay, Gapalauda bılaga bügülürge izlemey, ortaları kan dauurga ketgendi. Malları tonalganla, Gapalaunu öltürgenle, İjaladan bolalla. (Otar ulu cırına kara). Bu ölümnü üsü bla Sılpagarları bla İjaları köb zamannı biribirine caulukda turgandıla. Eki türlü kaumnu kaugasını arasına tüşüb Gapalau ajımlı öledi. Bir kauumu amanlıkdan kesin tıya bilmegen, ekinçi kauumu damsız, hını, halisiz adamla. Amanlıkçını zaranı bla can bergeni üçün, arı deri da tüzülknü katı tuthanı üçün, kerek cerde halknı caklaganı üçün halk anga cır etgendi. Kartla aythanga köre, em azı bla 150 cıl, Gapalauga deri, karaçaylı karaçaylını öltürgen bolmagandı deydile. Anı üçün da karaçaymalkar taulada bu ölüm halkga bek açıu tiygendi. Ol közüude,karaçaymalkar halk Rossiyaga boysunganlı köb zaman ketmegendi. Adet da, kılık da buzulganın halk erkinligi tas bolgandan körgendi.
    Artda bolşevik iktidarı (vlastı) begigenden sora,Gapalaunu cırın kommunizm ideologiyaga kelişdirib, cigitligin-öhtemliginda klass kazauatha burub cazadıla. Üç kitabda da "Baylaga,biylege kacau-karşçı cırla" degen bölümge saladıla Gapalaunu cırın. "Karaçay halk cırla" Moskva 1969 c, Karaçaymalkar halk cırla" Nalçik 2001c., Karaçaymalkar folklor" Nalçik 1996c. Bıllay cazıu aldauuknu süygen kommunist ideologiyadan kalgandı. Alay a Gapalau klass kazauat etmegendi, carlı-bay deb ayırmagandı. Kommunistleden kalgan cırnı versiyası igi kesek türlendirilgen versiyadı.
 Bügün da süyüb cırlaydı karaçaymalkar halk Gapalaunu cırın. Bu cır bügünlükde da ariu, eski cırlarıbıznı biridi - öhtemlikge üretgen folklor cırıbız.