Bayramuklanı Halimat.

 GILCA.

 Kesek.

  -Az kuanmaysa, süygeniñe barğanıñ üçün...

-Ket, a kız,uyaltmağız...

-Ov, meñe seni künüñ kelse,uyalğan oğay,istemeyge barır edim...

-Sen künnü keçeni da saklarık tüyülse, süygeniñ bir kele kirge edi ansı,üylerine zor bla kirib kallıksa.

-Andan tüz ömürde cuk aythan bolmazsa meñe. Ol da alay bolsun,Şerifatnı üsüne kiyerik zatlarına itüv urulğanmıdı?

Baş çepkenine itüv cararık tüldü: okaları uvallıkdıla.

-Allah üçün, Umar otovğa kirse ,kalay eteriñi bir körgüz.

-Ma bılay eterikdi,-deb Şerifatnı ornuna bir kız, müyüşde kubulub, közlerin da enñişge süzüb enikledi.

Şerifatnı kiyindirib başladıla. Ol tügel kiyinñinçi,şıkar -şukur deb, üynü artında tereze kobarılıb, andan başlık bla başi baylanñan bir adam kamasın sildey tüşdü.

El bütev örelegendi. Şerifatnı tabsañ koyma.Umarlanı bolğanları suvğa kuyulğandı. Kıznı canı da,basar taşin tanımay buşuvdadı. Ne boldu,kayrı ketdi,kim eltdi Şerifatnı.? Har kimni başı başhaça sözü da başhadı. Bireri birer türlü aytadıla. Kim ne aytsa da,bediş Umarğa tüşgendi:"karağannı marağan aldı",degenley bolğandı. Oğay ,bu zatha tözüb koyğan erkişi tüldü...

Umar talay caş negeri bla kıznı ızın tabıb, ol üyge salıb bardı. Şerifatnı sermeb ketgen caş, suvburun Uzeir, Umardan ötgür bolmağanın kim da biledi. Alların tıyğan adamlağa da karamay, har kimni ortasın cırıb ,Umar nögerleri bla üyge kirgeninde, Şerifatnı cılay turğanına tüşdü. Umar, cüregi asırı canñandan, avuzuna söz kelmey, Şerifatnı kolundan tutub çığarıb tebredi.

-Teyri alay çığıb keterça caş körünmeyse. Sorub körürmeñ, barlık ese!-deb Uzeir,allına atlab ,kamasın çığardı.

-Seni bla artda seleşirbiz . Alay karıvlu bolsañ ,urlab almay, kıznı elça keltirir ediñ,-dedi Umar.

-Da seni Gılcañdan a macal Gılca tabar edim,alay alırğa süysem. Bar ,Ğılcañı da ızına al. Kora bılaydan.

-Eşta ,bılayda ekibizni biribiz duniyadan koramay, ortabız ayırıllık bolmaz.

-Da, sen duniyadan kimni koratallıksa? Ne va birevnü üyünde keçe kalğan tışirıvnu, men boşlasam da, kalay eltirse.?

Umarnı şark deb ,cüregi çançıb , beti ağardı. "Kerti da alay uşaydı", degença, kamasın kınına salıb, çığa tebregenley, cılay turğan Şerifatha közü ilindi.

-Umar, iynanma. Boşdu. Meñe boluş,-dedi. Ol sözleden sora,Umar kıznı alıb tebregenley ,allın tıydıla. Üynü içi adamdan asırı tıkdan kımıldar cer cokdu. Davrdan kimni ne aythanın añılamaysa. Caşla bıçaklağa çabıb tebregenley: -Tohtağız,- deb bir tavuş çıkdı. Ol Şerifatdı .

-Kartlağa betin açıb söleşedi deb, meñe ayıb eteriklerin bileme, alay oğuna bolsun. Meni bılayda tıyyarık, bir aytsınçı.Uruğuz meni bılayda oğuna.Alay tül ese ,boşlağız,-deb eki kolu bla adamlanı arı-beri ete, kesine cuvk cetgen bir caş bla çığıb tebregeninde, adamla aısırı seyirsinñeden,tıyyarğa iyerge, da bilelmey kaldıla. "Kim kergendi,kim eşitgendi bıllay tavkel tişirıvnu? Ol vyalçak Şerifatdı deyallıkmısa aña? Süymegen a madar taba köreme....."  Biyağı sözçüleni kurtları kozğlğandı: -Arabin Allah, Umar Şerifatnı endi allıkmıdı...?

-Teyri, altın kız ol bolsa almam, birevnü üyünde keçe kalğannı...

-Teyri, oğay, süysem, anı üçün a, karamay şoyma.

-Karamasañ da, karatırla teyri. Sözüñü etib, basar taşıñı tanıtmay da koyarla.

-Bilemise, sözge kimle karağanların? Baş bavlu kavmla karaydıla kereksiz sözge. Zorluk bolğan zatha bediş eterge caraymıdı? Zorlukda kesin saklağan kızğa, meni sartın ,büsürev eteme.

-Andan alamat kız cok ese da,bir kere bir atlı bolsa...

Bu sözleni ne Umar, ne anı adamları eşitir cerde aytadıla.

Neda bu adam alağa aytır degen adamnı kulağına çalışdıradıla. Üyleri da, Umar da halknı sözüne karağanlık bolmasa, kızdan ne az da suvumağandıla.

Bir kün Şerifatladan caşnı üyüne, kızğa ne muratları bolğanın bilirge adam keldi. Umarnı atası: "Biz endi cuvukluk cürütallık bolmazbız", deb cuvab etgenden sora, köb mıçımay, Gılca ızına kaytarıldı. Gılcanı üsüne berilgen kalınnı da ,ızına töleriklerin, aytdırdıla.

.......

"Ölgeniñi savuñ unutdursun", degenley, haparnı artı kalından bola barırça işle çığadıla. Sözçüleni bıyıl nasıbları tuthandı.

Endi va ne boldu? Umar, Şerifatnı da alıb, Kart Curha cuvuklarına ketib kalğandı,deydile. Caşnı adamları otdan kölek kiyedile . Alay a, caşavda kim tavkellik etse, söznü kulakğa kim almasa, sözçüle anı callı bolurğa öçdüle.

- Allah razı bolsun Umarğa , sezge-başha da karamay . alay etib ketdi ese, ne hataları bardı ekisini da , üy bollukdula ...

-ho , canımı kıyırı , tüz aytasa. Ol tişirıv ömürde bir caramağan zatnı eterik tüldü, Umar anı biledi .

- Teyri , cürek süyse , sez da , baş da boşdu.

- Gılca va endi kalay bollukdu eken ? Birazdan Umarnı atası , kelini , caşı da kayıthınçı oğuna, cuvukları bla caraşıb, biyağı Gılcanı da ızını iydi . Türlü -türlü caşavğa kire turğanı , Gılcanı , eski kemizin kozğab , muval boldu . Kala başına gelev hansına cibersek , igi bollukdu deb, Şerifatnı atası arı aşıradı.  Alay a...

Eki çarhlı arba bir kün Şerifatlanı allarında tohtadı. Kolun da közlerin salkınlık ete , Haci-Mırza arbazdan colğa çıkğanında , arbanı iyesi bir iynek terini arbadan ala aylanñanın esledi.

- Gılcağı salamelik tiygendi. Terisi bir cuğuna carar deb keltireme , - dedi . Haci- Mırzanı butları kıyılıb , hunağa olturğandan arı , avuzundan sezü çığalmadı...

 Tiyrede, Sağıtha ulan tuvdu deb, hapra cayılğandı. keçe ıstım toyda tepseb erikgenden sora,kızla, caşla kübürçek oyunnu başladıla. Can cavlukla bla bir - birin asırı katı tüyğnden , ol keçe az caşha , az kızğamı kültüm tüşdü...

 Alay a allay kültüm açımaydı...Andan sora cüzük oyun da oynadıla . Oyunladan erikgenden sora, iynar aytıvğa köçdüle.

Kaçan da toyda iynarnı başlavçu cırçı Misirdi Bu col da başlarığın saklab , har kim aña -aña karaşdıla. Misir ne ese da kesin bağalatadı . Alay etse bir cañı zat bolğanın bil.

Arabin , ne cırı bardı bu col a ? Har kim aşıkğandan öledile .

- Ayt , marca , Misir , calıñı da berirbiz .

- Calımı menñe calarğa koyarsız , - deydi,- calamişleça calamay.

- İy , avruvuñ tas, ne deseñ da eterbiz , bir başla.

Misir başladı : Kızımı erge bergenem , teñle, Bağası bir Gılca bolğandı.  İy, Allah üçün , tileb aytama, Ğılcanı buzovu kaydadı?!

Ğılcanı koşha iygenme, teñe , Salamelik tiyib ölgendi .

Tişlikge eti caramay kalıb, Terisi dıñırdab kelgendi ...

Ol keçeden sora gılcanı cırı bütev Karaçayğa cayıldı.

Şerift bla Umar , kelib , üyge caraşdıla. Gılcanı cırın ala da eşitdile .

- Ölmez - Tübünde kele, meni Gılcam alay belgili bollukdu deb , bir da akılım cok edi , - deb , Umar Şerifatha karab ışardı.

- Ekibizni caşavubuzğa va allay bir çırmav çığarıkdı deb , akılıña kelemedi?  - Teyri , ceti cuklab esimde da cok edi . Artda etgenibizni , allında  etib koysak kerek edi . Nek aldıñ , nek bardıñ deb , bizni kişi da soymadı da.

" Tavuk kesi boynuna kesi bıçak çığaradı" , degença , adam kesi çığara köreme azabnı kesine...

 1959 c.