Teberdi kral zapovednik ,1936 cılnı mart ayında kuralğandı.

Zapovednik (Milli park) kuralır közüvge: otdan ,kürt üzülgenden,camağatnı onovsuz çegetni kırğanından ,oyümsuz mal kütülgenden, boş sıraflık salıñandan- tabiğat bolum bek artına ketgendi.

Teberdi özenni tabiğatı tamam tüzelmezden artına ketginçi, kommunist partiyanı başçılığı bla -zapovednik(Milli park) kuraladı.Ol közüvde kral ullu es beledi: cerlege, suvlağa, kumlağa, canıvrlağa, kanatlılağa.

Bizni uçsuz-kıyırsız kralıbızda ,tabiğatnı saklar ,aynıtır umutda 20 artık zapovednik , zakaznik kuraladı.

Teberdi zapovednikni kurarğa kral ullu açha, tehnika ,svyaz boluşluk,ilmu işçile ,karavlla, tintiv işleni bardır madarla kuraydı.

Zapovednikge(Milli park) Teberdi özenni baş canı bla Arhız canında Ullu Zelençüknü başi kiredi. Zapoyednik savlay da Karçaynı cerindedi -85 miñ gektar cerni küçleydi. Bu cerle tav cerledile ,95 % zapovednikni 2miñ m. miykdi teñizden. Em töbeni 1260m, Dommay Ölgen - 4047m.

Çıranla (ledniki) zapovednikni 11% küçleydile -çıñ ullu -Alibek çırandı. Teberdi özenni çokurak suvları çıranladan ağıb başlanadıla. Ullu Çıran cer başın küçlegen zamandan kalğan kölle da köbdüle. Bek ariv çuçhurla, sekirtmele da tübeydile kollada.

Hava bu cerlede cumşakdı,bir-bir cerleri tab suvlurakdı.

Har 100m . örge çıksañ gradus carımğa suvk bolub baradı,anı sebebli -çegetda, hansda ,aña köredi. Kış noyabrnı artında başlanadı. Martnı arasında,caz iyis kelib,-kün açı kızdıradı.

Dommaynı kışı 5ayğa cuvk boladı,kar 2m.deri cavuadı.Alay blğanlıkğa fevrlda- martda turistle teşinib ,közlükle salıb ,keslerin küydüredile.

Teberdide kün cılnı içinde 1848 sağatnı tiyedi, 145 künnü kökge bulut urmaydı. Hava şoş, kirsiz ,kün,kün,kün- adamnı başı tögerek aylanadı bu seyirlikden.

Kışnı artında tavlada kürtle üzülüb tögerekni zıñırdatadıla.

Ullu haleklikle da keltiredile ağaçha ,taşha da.

Atmosf.davlen. Teberdide 1330m. miyklikde -620-650mm .rt .st.-tüz cerden 110-140 mm. azdı.Havada kislorod az boladı,hava küçlü boladı. Anı sebebli tavlada suv ceñil kaynaydı eşik otda.

Çegetle ,hansla tavlada kat-kat ösedile.

 1Kat -2200-2400-çegetle.

 2Kat-2500-2600m- sub. alpiyskiy hansla.

 3Kat-alpiyskiy hansla gitçe çaprakları -ullu gülleri bla.

 4.Kat- kayala, taşla, çavula.

 5.Kat -çıranla, yerimegen karla.

Zapovednikni cerlerinde 1200cuvk hans (gülle) ,alanı içinde 186 endemikledile ,cañız bu cerlede, Kakazda ösedile.Ullu Tizginde( Glav. Kav. Hrebet) ,belgili Alibek kara naz ösedi. Bu terek bek ertdeleden kalğandı. Mazallı nazlağa,nızılağa 500-600cıl bolğandı,tüblerinden karasañ ,seyir tamaşa bolasa,adam ayyağı basmağan cerle,tavruhdan suratla körünedi közüñe.Duniyağa belgili Kavaz çınarla (buk) da bılayda ösedile,ullukları bla arivlukları bla cüregiñi miyikge çığarğan.

 (Zığıt)-narat,nızı, naz -çeget.

Teberdi bla Arhıznı canıvrları dabek seyirdile .Canıvarlada terekle bla hanslaça katlada (poyas) caşaydıla.

Zapovednikni "patçahı"- DOMMAY.  Dommayla Kavkazda 20 cıllada birin da koymay kırğandı adam ulu. Kzavatdan sora 1941-45c. duniya başinda 145 baş dommay üzük bolğandı Yevropanı, Amerikanı zooparklarında. Bizni kral dommaylanı Belaya Veja (Belorusiya),Askaniya Nova, Teberdi-Arhızğa (Kızğıç yezende) satıb alıb ,alay cerlendirgendi. Ullu büsürev bu zatha koşulğan adamlağa. Bu sağatda dommay sürüvle tañ kesek bolğandıla

dommay

sülesin

Кергелен